Transport drogowy, lotniczy, morski, kolejowy

Współcześnie ciężko jest funkcjonować bez jakiejkolwiek formy transportu. Człowiek przemieszcza się z punktu A do punktu B (bliżej czy dalej nieokreślonego) samochodem, rowerem, samolotem, pociągiem, statkiem itd. To samo tyczy się zaopatrzenia - przewozimy różnego rodzaju przedmioty/produkty, które są niezbędne do funkcjonowania we współczesnym świecie. Dowiedz się czym jest i czym się zajmuje transport drogowy, morski, lotniczy, kolejowy.

Transport drogowy

Transport samochodowy, zwany również drogowym, obejmuje gałąź transportu, gdzie pasażerowie oraz ładunki przemieszczają się po drogach lądowych przy użyciu kołowego środka transportu. Jako kołowe środki transportu rozumie się pojazdy samochodowe. Usługi transportowe realizowane z wykorzystaniem właśnie tej gałęzi transportu świadczą przewoźnicy drogowi.

Zalety i wady transportu drogowego

Podstawową zaleta transportu drogowego to możliwość dowiezienia ładunku albo pasażera bezpośrednio na miejsce jego przeznaczenia. Usługa ta jest ogólnie dostępna i może ją realizować nawet mały inwestor lub pojedynczy klient. Wadą takiego sposobu przemieszczania się jest energochłonność oraz szkodliwy wpływ na środowisko naturalne. Transport samochodowy posiada szeroko rozbudowaną sieć dróg, co pozwala szybko i skutecznie realizować nawet najbardziej wymagające zadania.

Podział transportu drogowego

Ze względu na działalność gospodarczą transport drogowy możemy podzielić na transport zarobkowy oraz niezarobkowy, czyli prowadzony na własne potrzeby. Dokonując podziału według kryterium terytorialnego wyróżniamy krajowy transport drogowy oraz międzynarodowy transport drogowy. Krajowy transport drogowy to transport zarobkowy charakteryzujący się głównie tym, iż realizacja takich usług odbywa się przy użyciu pojazdów samochodowych albo zespołów pojazdów, które są zarejestrowane w kraju, na drodze, gdzie początek, koniec oraz cała trasa przejazdu znajduje się na terytorium Polski. Międzynarodowy transport drogowy spełnia podobne kryteria jak transport krajowy, ale punkt początkowy lub docelowy mogą znajdować się poza granicami kraju.

Transport samochodowy może stanowić część składową mieszanych gałęzi transportu takich jak:

• transport biomodalny,
• transport multimodalny,
• transport intermodalny,
• transport współmodalny,
• transport kombinowany.

Może stanowić również element transportu miejskiego.

Infrastrukturę transportu drogowego dzielimy na tak zwaną infrastrukturę liniową, odnoszącą się do drogi oraz infrastrukturę punktową, czyli węzły drogowe, centra logistyczne, przystanki autobusowe oraz punkty przeładunkowe. Wiele z nich posiada elementy mające charakter pomocniczy, czyli parkingi, myjnie samochodowe, stacje benzynowe czy stacje kontroli pojazdów.

Środki transportu drogowego

Główny podział środków transportu drogowego obejmuje środki przeznaczone do przewozu ładunków oraz środki przeznaczone do przewozu osób. Należy jednak zaznaczyć, iż środki zaliczane do drugiej grupy mogą posiadać również pewną przestrzeń przeznaczoną na transport towarów i vice versa. Warto wspomnieć także o istnieniu rozwiązań pośrednich. Mowa tutaj o samochodach przystosowanych do przewozu zarówno osób jak i ładunków.

Środki transportu drogowego służące do przewozu osób można podzielić na indywidualne środki transportu oraz transport zbiorowy. Do pierwszej grupy należą motorowery, rowery, samochody osobowe i motocykle. Druga grupa to pojazdy większych rozmiarów czyli autobusy, trolejbusy i autokary. Warto zaznaczyć, że specyficzną funkcję w indywidualnych przewozach samochodowych osób pełnią taksówki.

Środki transportu drogowego służące do przewozu towarów to wszelkiego rodzaju auta dostawcze, samochody ciężarowe, pociągi drogowe oraz ciągniki. Można tutaj wyróżnić trzy rodzaje technologii przewozu takich ładunków: specjalizowaną, zunifikowaną oraz uniwersalną. W zależności od przynależenia do określonej technologii, poszczególne samochody posiadają różnice w budowie. Nieco inny podział na środki transportu uwzględnia pojazdy silnikowe i pojazdy bezsilnikowe. Chodzi przede wszystkim o wszelkiego rodzaju przyczepy i naczepy.

W przestrzeni międzynarodowej funkcjonują liczne organizacje skupiające podmioty związane z transportem drogowym. Organizacje te reprezentują interesy przewoźników oraz pracowników zatrudnionych przez tych przewoźników. Takie organizacje mają wpływ na kształtowanie przepisów dotyczących ruchu drogowego, uczestniczą w rozwiązywaniu sporów i pomagają rozwijać się tej gałęzi transportu.

Transport drogowy jest najpopularniejszym sposobem przemieszczania towarów oraz osób. Głównym czynnikiem mającym na to wpływ jest dostępność takiej usługi, jej duża konkurencyjność, co wpływa na ceny i wygoda. Niestety, transport drogowy nie zawsze jest tani i szybki. Wady to przede wszystkim jakość dróg, ich obciążenie oraz szybko zużywające się części, które generują dodatkowe koszty. Ta gałąź transportowa idealnie sprawdza się w przypadku niewielkich gabarytów i realizacji indywidualnych potrzeb poszczególnych jednostek.

Transport morski

Historia transportu morskiego zwanego żeglugą liczy kilka tysięcy lat. Morze praktycznie od zawsze było wykorzystywane do przemieszczania towarów oraz ludzi. By zwiększyć skuteczność tej metody nieustannie udoskonalano i rozbudowano statki.

Istotny rozkwit tej formy transportu przypadł na erę wielkich odkryć geograficznych. To dzięki żegludze takie osoby jak Kolumb, Cook czy Magellan mogły odnieść sukces i przyczynić się do poszerzenia naszej wiedzy o świecie.

Żegluga to także okręty wojenne i rozbudowa systemu obronnego danego kraju. Historia zna wiele spektakularnych i kluczowych dla ogólnego zwycięstwa bitew rozgrywanych na morzu. Transport morski przyczynił się także do rozwoju handlu. Był to pierwszy środek transportu pozwalający na pokonywanie przestrzeni międzykontynentalnej.

Żegluga obecnie to skomplikowana sieć łącząca interesy różnych krajów i firm. Transport morski jest nadal wykorzystywany zarówno do przewozu towarów jak i osób, choć nie da się ukryć, że konkurencja w postaci samolotów znacznie osłabiła jego pozycję.

Podział transportu morskiego

Analizując współczesny transport morski można wyróżnić żeglugę morską pod własną banderą, żeglugę morską pod obcą banderą, ale na regularnych liniach żeglugowych oraz nieregularny transport morski, często określany jako żegluga trampowa, a stosowany przy transporcie towarów masowych w zamkniętych ładowniach. Warto zaznaczyć, że transport nieregularny bywa na ogół tańszy, ale znacznie wolniejszy od żeglugi liniowej.

W żegludze liniowej opłaty za transport morski są rozliczane w ramach klas wartości. Ładunek jest zaszeregowany odpowiednio do swojej wartości i stosownie do jego objętości lub masy policzony. Takie opłaty są ustalane przez amatorskie przedsiębiorstwa żeglugowe i klasyfikowane jako kombinowane lub objętościowo-wagowe stawki frachtu. Upraszczając, oznacza to, iż przedsiębiorstwa żeglugowe w taki sposób przyjmują objętość lub wagę podczas obliczania kosztów transportu, aby powstała wyższa stawka frachtu. Dodatki nalicza się często przy wyjątkowo ciężkich albo trudnych do manipulacji ładunkach. W przypadku komunikacji nieregularnej,w ramach umowy czarterowej, negocjuje się koszty transportu. Należy brać pod uwagę, iż koszty odprawy w portach mogą się znacząco różnić i trzeba brać to pod uwagę, zwłaszcza w przypadku dużych gabarytów.

Największą konkurencją dla transportu morskiego jest z pewnością transport powietrzny. Porównując te dwa rodzaje usług zauważymy, że transport lotniczy jest znacznie szybszy, więc za pośrednictwem samolotów można przewozić towary, które szybko ulegają zepsuciu lub mają krótkie terminy ważności. Z drugiej strony, wysokie koszty transportu lotniczego zniechęcają wielu przedsiębiorców do korzystania z tego typu rozwiązań. Wysokie koszty transportu mają szczególne znaczenie w przypadku dużych ładunków. Transport morski jest zdecydowanie tańszy, ale porty ze względu na swoją specyfikę leżą na wybrzeżach i zazwyczaj konieczny jest dodatkowy transport w głąb lądu, natomiast, infrastruktura lotnicza może być rozmieszczona na terenie całego kraju.

Ogromną rolę odgrywa tutaj żegluga śródlądowa, która jest w stanie dostarczyć towar w głąb lądu, ale nie wszędzie tego typu rozwiązania są właściwie rozbudowane i wydolne. Żegluga śródlądowa, podobnie jak żegluga morska, charakteryzuje się niskimi kosztami, ale tylko w przypadku dużych oraz jednolitych towarów, przemieszczających się na dużych odległościach. Warto dodać, że koszty zwiększają się podczas korzystania ze sztucznych dróg wodnych. Drogi śródlądowe są też zależne od poziomu wody i możliwości jej zamarzania.

Największym konkurentem żeglugi śródlądowej jest kolej, która może poszczycić się niskimi kosztami transportu, dobrze rozbudowaną siecią szyn i bogatą ofertą dla klientów indywidualnych. Zestawiając transport kolejowy z transportem żeglugi śródlądowej otrzymujemy dwie bardzo atrakcyjne cenowo oferty. W zależności od naszych potrzeb i towaru jaki chcemy przemieścić możemy zdecydować się na jedną z nich.

Transport morski stanowi jedną z najstarszych form przemieszczania towarów i osób. Sprawdza się zwłaszcza w przypadku dużych gabarytów i sporych odległości, ale w przypadku żeglugi śródlądowej wymaga rozbudowanego systemu dróg wodnych i w dużej mierze jest zależny od pogody.

Transport lotniczy

Człowiek od zawsze marzył o lataniu. Dlatego historia lotnictwa jest długą opowieścią o marzeniach, które stały się rzeczywistością. Już grecki mit o Dedalu i Ikarze pokazuje jak wielkie stanowiło to wyzwanie.

Pierwsze skuteczne kroki w tym kierunku podjął Leonardo da Vinci, konstruując lotnię. Kilka wieków później powstał pierwszy szybowiec, będący w stanie wynieść człowieka w powietrze. Kolejni wynalazcy dodali do szybowca napęd i w ten sposób powstał pierwszy samolot poruszany silnikiem tłokowym. Tak rozpoczęła się era samolotów. W połowie XX wieku można już mówić o powstaniu statków powietrznych z silnikiem odrzutowym. Wynalezienie samolotu w ogromnym stopniu przyczyniło się do rozwoju przemysłu i wpłynęło na większe przemieszczanie się ludzi.

Charakterystyka transportu lotniczego

Główne cechy charakteryzujące transport lotniczy to

• prędkość,
• bezpieczeństwo,
• duża częstotliwość przewozów.

Nie można także zapominać o takich plusach jak łatwe odprawy ekspedycyjne, dość przejrzyste drogi transportu oraz możliwość krótkoterminowych dyspozycji wysyłkowych. Niestety, ogromnym minusem tej formy transportu są jej wysokie koszty. Korzystając z takiego sposobu przemieszczania towarów, usług oraz osób należy brać pod uwagę konieczność uwzględnienia tak zwanej zasady kosztów całkowitych. Nie można patrzeć na wysokie koszty transportu powietrznego nie oceniając ich z perspektywy innych kosztów logistycznych. Eksperci uważają, że nie należy porównywać czystych kosztów transportu samolotowego z takimi samymi kosztami, generowanymi przez inne środki transportu. Trzeba brać pod uwagę relacje do kosztów ogólnych, powstających przy wysyłce konkretnego towaru.

Biorąc pod uwagę prędkość, bezpieczeństwo oraz częstotliwość dostaw oferowaną przez transport lotniczy można mówić o wysokim poziomie obsługi dostawczej. Prędkość transportu powietrznego wpływa pozytywnie na skrócenie terminu dostawy, ale jest to czynnik opłacalny jedynie w perspektywie dużych odległości. Na krótszych dystansach trzeba brać pod uwagę konieczny przewóz lub wywóz z lotniska oraz przeładunek. Dodatkowe operacje znacznie wydłużają czas transportu i obniżają tym samym jakość usługi. Z tej przyczyny, transport lotniczy nie odgrywa tak dużej roli w przypadku zaopatrywania rynku krajowego, ale doskonale sprawdza się na rynku europejskim oraz zamorskim. Międzynarodowe listy przewozowe są uznawane przez ponad 100 towarzystw lotniczych na całym świecie. Gwarantuje to sprawne przemieszczanie się towarów nawet wtedy, gdy w transporcie bierze udział duża liczba towarzystw.

Warto również zaznaczyć, iż transport powietrzny zmniejsza ryzyko uszkodzenia towaru, więc automatycznie obniża koszty związane z dodatkowym opakowaniem i koniecznością jego utylizacji. Ponieważ ryzyko związane z korozją, uszkodzeniem oraz kradzieżą zmniejsza się, można zastosować lżejsze opakowania lub przewozić towar bez dodatkowych opakowań. Dzięki temu obniżce ulega także waga przesyłki, a to z kolei wpływa na stawki transportowe, które są obliczane właśnie na podstawie wagi i objętości danego towaru. Zmniejszają się także koszty ubezpieczenia. W przypadku towarów narażonych na niebezpieczeństwo przeterminowania oraz zepsucia można obniżyć ryzyko właśnie poprzez wykorzystanie transportu powietrznego.

Na wykorzystanie samolotu jako środka transportu w sieciach wysyłkowych pozytywnie wpływa cały szereg czynników. Warto je przeanalizować przed podjęciem decyzji dotyczącej wyboru środków transportu.

Zalety transportu powietrznego

Czynnikami przemawiającymi za transportem powietrznym są:

• Prędkość - jest to istotne w przypadku produktów o krótkim terminie przydatności oraz w przewozie osób.
• Dystans - im większa odległość do pokonania, tym bardziej opłacalny staje się transport powietrzny.
• Bezpieczeństwo - przewożąc towary drogą lotniczą nie narażamy ich na uszkodzenie.
• Wygoda - na ten element zwracają uwagę przede wszystkim osoby prywatne wykorzystujące samolot jako środek transportu.
• Infrastruktura - duża liczba lotnisk oraz firm świadczących usługi lotnicze sprawia, że można szybko zrealizować niemal każdy transport.

Transport powietrzny posiada także wady, o których nie można zapominać. Największą wadą jest zdecydowanie duży koszt. Samolot jest droższy od innych środków transportu. Ta opcja jest również mniej opłacalna w przypadku niewielkich odległości, gdzie biorąc pod uwagę przeładunek i dowóz nie oszczędzamy na czasie. Z usług lotniczych nie mogą także korzystać osoby pragnące dostać się pod konkretny adres lub do konkretnego miejsca, ponieważ odległość z lotniska trzeba już pokonać innym środkiem transportu, co generuje dodatkowe koszty i czas.

Mimo wielu wad rynek przewozów powietrznych świetnie się rozwija i oferuje klientom coraz lepsze usługi.

Transport kolejowy

Transport kolejowy ma swój początek już w starożytności. Choć trudno w to uwierzyć, archeolodzy odkryli pozostałości kolein na antycznych drogach. Koleiny te umożliwiały łatwiejsze przemieszczanie się wozów z towarem. Przyjmuje się, że już w epoce miedzi zaczęto specjalnie tworzyć rowki w drogach, szczególnie w okolicy kamieniołomów starożytnego Egiptu oraz Grecji. Tego rodzaju ułatwienia stosowano także na drogach rzymskich. W średniowieczu oraz nowożytności zastosowanie kolein ułatwiało pracę w kopalniach. Prawdopodobnie wtedy powstały też drewniane szyny. Takie szyny miał jednak sporo wad prowadziły do wykolejania się wagonów, ponieważ drewno nie było wtedy materiałem dobrze zabezpieczonym i szybko ulegało zniszczeniu.

Kolej bardzo szybko ewoluowała i z jednej z form transportu przemysłowego stała się dostępna publicznie. Jako środek transportu z napędem mechanicznym pojawiła się w Wielkiej Brytanii. Szybko zauważono, że doskonale przygotowana infrastruktura kolejowa pozwala tanio i szybko przemieszczać towary oraz świadczyć usługi w transporcie osobowym. W dobie szybkiego rozwoju przemysłu wygodne i ogólnodostępne formy transportu były na wagę złota. Kolej stanowiła więc świetną inwestycję i dochodowy biznes.

Obecnie, w przeciwieństwie do innych środków transportu, transport kolejowy nie posiada wyraźnie określonych kierunków zastosowań, które mogłyby wynikać z jego uwarunkowań technicznych. Dzięki swojej wydajności oraz niskim kosztom kolej może podejmować się wszystkich rodzajów transportu. Należy jednak zaznaczyć, iż trafia tutaj na bardzo silną konkurencję ze strony wyspecjalizowanych środków transportu, mających jasno określone jakościowe punkty ciężkości. Jako przykład warto tutaj podać żeglugę śródlądową, która jest dużo bardziej wydajna w transporcie towarów masowych. Innym przykładem jest samolot, mogący szybko transportować towary na duże odległości. Transport samochodowy to zdecydowanie większa elastyczność i niższe koszty w przemieszczaniu drobnicy.

W związku z silną konkurencją kolej została częściowo wyparta w transporcie bliskim oraz terytorialnym. Warto zauważyć, że w tak zwanym transporcie bliskim czasy przestoju kolejowego wpływają na zwiększenie czasu transportu oraz przewagę czasową innych środków transportu. Ogromna liczba dróg w porównaniu z mniejszą liczbą sieci kolejowych również wpływa na niższą konkurencyjność kolei. Warto zauważyć, że często transport kolejowy połączony jest z transportem samochodowym, by zminimalizować koszty. Taki rodzaj korelacji stosuje się zwłaszcza przy dużych ładunkach, które muszą być transportowane jednocześnie.

Wady i zalety transportu kolejowego

Transport kolejowy dużo lepiej sprawdza się na większych odcinkach, gdzie samochody ciężarowe muszą liczyć się z możliwymi zatorami na drodze, zawodnością auta, brakiem przejazdu, zmęczeniem kierowcy czy niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi. Ta zaleta jednak może zostać utracona, gdy transport będzie wymagał kilku przeładunków z jednego pociągu do drugiego. Taka operacja wiąże się z przestojami i stratą czasu. Nie da się jednak ukryć, że transport kolejowy jest dużo bardziej niezawodny i szybszy na dłuższych trasach od transportu samochodowego i zdecydowanie tańszy od transportu lotniczego.

Innym bardzo ważnym problemem transportu kolejowego jest często pakowanie towaru do wysyłki. By w trakcie przewozu koleją produkty nie uległy zniszczeniu muszą zostać dodatkowo przygotowane i często specjalnie zabezpieczone, co zwiększa koszty transportu oraz wagę ładunku. W dobie walki o ekologię powstaje także kwestia związana z utylizacją takich opakowań po wykonaniu usługi. Zleceniodawca musi się liczyć z tym, że część towaru zostanie uszkodzone, a wnioskowanie o odszkodowanie i dochodzenie swoich praw na drodze sądowej nie zawsze jest tak łatwe jak może się to wydawać.

Transport kolejowy ma swoje plusy. Należą do nich na pewno koszty transportu i szybkość wykonania usługi na dużych odległościach. Pociągi nie stoją w korkach i są odporne na warunki atmosferyczne, a sieć kolejowa jest dosyć trwała i dobrze przygotowana. Dotyczy to zarówno transportu produktów jak i osób. Do minusów takiego sposobu przemieszczania należą przestoje, długie przeładunki i nieopłacalność przy przewozie małej ilości towaru. Minus stanowi też ograniczona dostępność. Sieć kolejowa nie jest tak rozbudowana jak sieć drogowa i nie ma możliwości dostarczenia towaru koleją do konkretnego punktu odbioru. W takim przypadku zawsze konieczny będzie dodatkowy przeładunek i dowóz transportem samochodowym. Mimo minusów i problemu z dostępnością transport kolejowy cieszy się ogromnym zainteresowaniem, zarówno pasażerów jak i firm transportujących duże ilości towarów na dużych odległościach.