Historia druku wbrew pozorom rozpoczyna się na długo przed XVI wieku, który dla wielu jest czasem powstania druku i zarazem wiekiem, w którym powstała pierwsza prawdziwa drukarnia. Tymczasem historia poligrafii sięga znacznie dalej w przeszłość, bowiem już przed wynalazkiem Gutenberga powstało podłoże umożliwiające nanoszenie na nie odbitych czcionek czy ilustracji.
Wynalezienie papieru genezą poligrafii
Mówiąc o historii druku, należy przede wszystkim sprecyzować, co rozumie się poprzez poligrafie w tym najdawniejszym jej rozumieniu. Najogólniej rzecz ujmując, druk to sposób nanoszenia obrazu dzięki odbiciu go z formy drukowej na podłoże drukowe. Aby możliwe było zastosowanie tej metody, konieczne jest odpowiednie podłoże kompatybilne z matrycą oraz rodzajem stosowanego tuszu czy barwnika. Takim podłożem bez wątpienia był papier, którego wynalezienie datuje się na 105 rok w Chinach. Tam też wymyślono estampaż, czyli technikę masowego wykonywania odbitek z napisów lub obrazów wyrytych w kamieniu.
Pierwszy znany przedmiot, który można w pełni świadomie nazwać mianem wyrobu poligraficznego, to odbitka drzeworytnicza wyprodukowana w Chinach kilkaset lat po odkryciu papieru. Jest to równocześnie ten okres w historii, gdy można świadomie mówić o istnieniu poligrafii w pełnym tego słowa znaczeniu, mianowicie o wydajnym powielaniu treści tekstowych i graficznych.
Dyskusyjna przeszłość poligrafii
Niektórzy początków druku upatrują w latach poprzedzających chiński wynalazek papieru. Wtedy to odbijano w Grecji obrazy za pomocą środków barwiących na tkaninach, jednak celem tych zabiegów było jedynie zdobienie materiału nie zaś potrzeba utrwalenia informacji. Podobnie trudno szukać genezy poligrafii w powielaniu tekstu i obrazu metodami ręcznymi (rysowania i malowania), z którymi współistniała metoda kopiowania poprzez odciśnięcie kształtu w miękkim materiale bądź też wypalenie wzoru na podłożu odciskaniem rozgrzanej do bardzo wysokiej temperatury formy.
Nie ulega najmniejszym wątpliwościom, że technik odbijania było naprawdę wiele, jednak dopiero połączenie ich oraz udoskonalenie wpłynęło na znaczny rozwój poligrafii.
Najdawniejsze formy kopiowania
Mówiąc o najdawniejszych formach kopiowana, które były zbliżone do druku, należy wspomnieć o stemplach służących do odbijania treści na papirusach w Starożytnym Egipcie. Podobnie w Egipcie i w Sumerze już w 2400 rokiem p.n.e. wytłaczano stemplami wzory w glinianych tabliczkach przed ich wypaleniem. W X wieku natomiast w Korei powstała pierwsza instytucja państwowa, której zadania koncentrowały się wokół drukowania. W Korei używano w tamtym czasie form drewnianych, choć formy kamienne i miedziane istniały już wcześniej. Jednakże próby z nimi nie były szczególnie owocne, dlatego ostatecznie poprzestano przy drewnianych matrycach.
Ruchome czcionki
Rozwój poligrafii, rozumianej jako ekonomicznie opłacalne powielanie treści, stał się możliwy dzięki wynalezieniu ruchomej czcionki. Także i w tym przodują Chiny, w których już w roku 1041 chiński kowal Bi Sheng wynalazł ruchomą czcionkę dla pojedynczych znaków stworzona z wypalonej gliny. Z uwagi na raczej hermetyczną kulturę Chin, wynalazek nie zyskał szerszego rozgłosu, a prawdziwej sławy doczekał się inny wynalazca kilkaset lat później.
Za oficjalna datę wynalezienie druku uważa się rok 1450. Wtedy to Johannes Gutenberg, niemiecki złotnik, rzemieślnik i drukarz, opracował własną wersję ruchomych czcionek. Ich produkcja stałą się możliwa dzięki skonstruowaniu maszyny do odlewania czcionek. Prawdziwą nowością jednak było zastosowanie w nich wymiennych matryc, co zrewolucjonizowało dotychczasową poligrafię ze względu na ekonomiczność wykonywania kopii. Prasa drukarska własnego pomysłu pozwoliła Gutenbergowi na szybkie wykonywanie wielu odbitek tych samych treści, a możliwość dowolnego kształtowania treści dzięki pojedynczym literom układającym się w zdania umożliwiła druk rozmaitych książek z wykorzystaniem tych samych liter tworzących całą czcionkę.
Gutenberg to nie tylko wynalazca prasy drukarskiej, ale też prekursor szeroko rozumianej poligrafii. Stworzył pierwsze duże wydawnictwo, kilka udanych krojów pism używanych w druku, a także ustalił pierwsze zasady składu tekstu.
Odpowiadając na pytanie o genezę druku, należy wziąć pod uwagę dokonania sprzed czasów Gutenberga, jednak odpowiedzią na pytanie o historię poligrafii wydaje się data pierwszego użycia wynalazku niemieckiego rzemieślnika. Bez wątpienia zrewolucjonizował on rynek europejski, który szybko docenił nowe możliwości kopiowania.
Autor: www.drukarnialegra.pl.
Komentarze